سخن گفتن درباره قرآن‏شناسي پيامبراكرم(ص) از مهم‏ترين مباحث حوزه مطالعات اسلامي و قرآني است؛ ولي متاسفانه تاكنون چندان به آن توجه نشده است. نحوه ارتباط با قرآن، مطالعه در قرآن و خلاصه، هر نوع مطالعه و تحقيق در حوزه قرآن كريم، همه در گرو چگونگي شناخت قرآن است.
مطالعه رويكردهاي مختلف به تفسير قرآن در طول قرن‏هاي گذشته يكي از اين نمونه‏هاست. عدّه‏اي قرآن را ارجمندتر از آن انگاشته‏اند كه بشود آن را فهميد و درك آن را از حيطه دانش بشر خارج دانسته‏اند، لذا رويكردي به نام اخباري‏گري در تفسير قرآن پديد آمده است. عدّه‏اي قرآن را تبيان كل شي دانسته و آن را حاوي علم اولين و آخرين، به معناي تمام كلمه شناخته‏اند، لذا تفسير علمي از اين ميان سربرآورده است و ديگران، تبيان كل شي بودن قرآن را نه به معناي بيانگر همه چيز به صورت مطلق، بلكه بيانگر همه رموز هدايتي ديده‏اند، لذا از هرگونه تطبيق علمي بر آيات دوري جسته‏اند. در اين ميان تحقيق و بررسي در ديدگاه‏هاي آورنده قرآن، بسيار ضروري مي‏نمايد.
ولي در اين جا تنها خواسته‏ايم اين مساله مهم را طرح نماييم و تا حدودي از زواياي بسيار گسترده آن تصويري بنمايانيم. به همين منظور برخي از سخنان رسول خدا(ص) در قرآن‏شناسي را برگزيده و به ترجمه آنها پرداخته‏ايم. اميد كه در آينده با ياري دوستداران و علاقه‏مندان تحقيق در اين زمينه، به شناخت دقيق‏تري از اين مسأله نايل شويم.
نكته مهم اين جملات پيامبر اكرم(ص) درباره قرآن اين است كه ايشان قرآن را به گونه‏اي مي‏شناسد كه داراي كاركردي بسيار جدي و عميق و موءثر است؛ كاركردي كه به طور طبيعي هركسي با قرآن ارتباط برقرار كند - و البته اگر درست ارتباط برقرار كند - از مزاياي اين ارتباط - آن گونه كه رسول خدا(ص) مي‏گويد - بهره‏مند خواهد شد.
* * *

رسول خدا(ص) مي فرمايد: «قرآن نوري ويژه، ريسماني محكم [ميان خدا و بندگان] پيوندي استوار، بالاترين درجه‏ها و مراتب، سودمندترين درمان‏ها، بالاترين امتيازها [براي اهل آن] و بهترين كاميابي و خوشبختي است.
هركس بخواهد به وسيله قرآن [روان و زندگي] خود را روشن و درخشان كند، خدا [عهده‏دار اين كار شده] او را نوراني مي‏كند، هر كه بخواهد كارهاي خود را با قرآن گره بزند [و رنگ و بوي قرآن به كارها و فعاليت‏هايش بدهد[ خداوند خود كارها و فعاليت‏هايش را [سامان داده و به گونه‏اي تنظيم مي‏كند كه آنها] را بي‏عيب و خطا كرده و محافظت مي‏كند. هر آن كه به قرآن پايبند باشد [و بكوشد تا هميشه خود را با رهنمودهاي قرآن تنظيم كند [خداوند نجاتش مي‏دهد، هر كه بكوشد تا از پيروي از دستورات قرآن لحظه‏اي جدا نشود و آنها را پشت گوش نيندازد خدا او را ارجمند مي‏كند. هر كه از قرآن سلامتي و شادابي بخواهد خدا او را سلامتي و نشاط ببخشد. هر كه قرآن را بر هر چه غير آن است ترجيح دهد، خداوند او را راهنمايي مي‏كند [و در انتخاب مسير زندگي سرگردان نمي‏شود] هر كس هدايت را در غير از قرآن بجويد، خدا او را گمراه مي‏كند. هر كه قرآن را به عنوان علامت مشخصه و لباس رسمي خود انتخاب كند خدا او را كامروا و سعادتمند مي‏كند. هر كه قرآن را به پيشوايي خود برگزيند؛ پيشوايي كه او را سرمشق خود قرار داده و سندي كه نهايتاً به او مراجعه كرده و در همه امور زندگي خود حرف آخر را از او بخواهد، خدا او را در بهشت پرنعمت و زندگي سالم جاي دهد. به همين دليل است كه خداوند درباره قرآن فرموده است هديً و بشري للمومنين. يعني قرآن در دنيا مومنان را [به زندگي سالم] هدايت كرده و در آخرت به آنها مژده [راحتي و سلامتي] مي‏دهد».

---

بحارالانوار. ج 92، ص32